«Сот кабинеті» және оның артықшылықтары
Сот кабинеті - бұл Қазақстан Республикасы соттарының сервистеріне электрондық түрде қол жеткізудің бірыңғай терезесі. Қызмет азаматтық және қылмыстық істер бойынша электрондық өтініштер, өтініштер мен шағымдар беруге арналған. Осы Келісімнің шарттарын қабылдаған, Сот кабинетінде тіркелген және Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы шеңберінде сот істері мен материалдары бойынша өтініш жіберу және ақпарат алу үшін Сот кабинетінің қызметтерін пайдаланатын кез келген жеке немесе заңды тұлға "Сот кабинетінің" пайдаланушысы бола алады.
Соттар өздерінің күнделікті тәжірибесінде IT-технологиялар мен Интернет-ресурстардың мүмкіндіктерін кеңінен пайдаланады. Жаңа технологиялар сот ісін жүргізу уақытын едәуір қысқартады және соттардың жұмысын арттырады. Судьялардың VIІ съезінде сот төрелігін сапалы әрі уақтылы жүзеге асыруды қамтамасыз ету, соттар жұмысының ашықтығы мен айқындығы қағидатын іске асыру мақсатында электрондық ресурстарды пайдалану туралы тапсырма берілді. Еліміздің сот органдары ақпараттық жүйелер мен оларды пайдалану тетіктерін одан әрі жетілдіру бойынша жоспарлы жұмыс жүргізуде. Қазақстан сот жүйесінің сот ісін жүргізудің жеделдігі мен қолжетімділігін қамтамасыз етудегі аса маңызды қадамдарының бірі "Сот кабинеті"электрондық жобасын енгізу болды. Осы жүйе арқылы азамат, оның өкілі немесе адвокат өзіне ыңғайлы кез келген уақытта үйден, кеңседен шықпай-ақ Интернет арқылы сот органдарына жүгіне алады. "Сот кабинеті" арқылы өтініштерді, арыздарды, шағымдар мен өтініштерді электрондық түрде дайындау және беру; мемлекеттік бажды онлайн төлеу сияқты операцияларды орындауға болады; деректерді қосу және сақтау қауіпсіздігі.Сервистегі электрондық сот құжаттарын қарауға, сақтауға және жүктеуге болады, сондай-ақ талап арыз туралы ақпаратты, істі қарау барысының динамикасын, бейнематериалдарды қарауға болады. Осы қызмет арқылы сотқа жүгінуге болады: апелляциялық шағым/жеке шағым, сот актісін қадағалау тәртібімен қайта қарау туралы өтініш, жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша сот актісін қайта қарау туралы өтініш, сырттай шешімнің күшін жою туралы өтініш, сот бұйрығының күшін жою туралы өтініш
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты интернет-ресурсының "Сот кабинеті" электрондық ақпараттық сервисі арқылы сотқа электрондық құжаттарды беру тәртібі сотқа электрондық құжат нысанында құжаттарды беру мүмкіндігін көздейтін ҚР заңдарына сәйкес әзірленді.
Осылайша, "Сот кабинеті" сервистерін пайдалану үшін сот ісін жүргізуге қатысушы электрондық цифрлық қолтаңбаны (бұдан әрі - ҰКО ЭЦҚ) алуы және ҰКО ЭЦҚ пайдалана отырып, "Сот кабинетінде" тіркеу рәсімінен өтуі қажет.
"Сот кабинеті" сервисіне кіру ЖСН немесе БСН, сондай-ақ пароль арқылы жүзеге асырылады."Сот кабинеті" қызметтерін пайдалану шарттары өте қарапайым. Сот ісін жүргізуге қатысушы тек ҚР Ұлттық куәландырушы орталығының электрондық цифрлық қолтаңбасын алып, "Сот кабинетінде"тіркеудің стандартты рәсімінен өтуі қажет. Атап айтқанда, өтініш беруші Пайдаланушы келісіміне қол қойып, логин, пароль, электрондық пошта өрістерін толтырып, сертификатты таңдауы керек. Сот процесіне қатысушы логин мен парольді ұялы телефон нөміріне не электрондық мекенжайға электрондық хабарлама (SMS-хабарлама) арқылы алады. Сәтті тіркелгеннен кейін адам "сот кеңсесінің" басты бетіне оралып, қажетті қызметті таңдай алады.
Мысалы: талап арыз берген кезде пайдаланушы "талап арыз беру" қызметін таңдауды жүзеге асырады, электрондық талап арыз нысанын толтырады. Электрондық талап арызға электрондық нысандағы құжаттардың көшірмелері қоса беріледі. Пайдаланушы құжаттарды беру жүйесіне тиісті файлдарды жүктейді. Файлдарды жүктеу аяқталғаннан кейін ол енгізілген деректердің дұрыстығын тексеріп, оларды түзету мүмкіндігін пайдаланады. Талап арыз пайдаланушының электрондық цифрлық қолтаңбасымен куәландырылғаннан кейін Қазақстан Республикасы сот органдарының ақпараттық жүйесіне беріледі.
Сондай-ақ, iOS, Android және Windows Phone мобильді платформаларында "Сот кабинеті" мобильді қосымшасы бар. Бұл сервис қарауға мүмкіндік береді-ҚР сот жүйесінің жаңалықтары; істерді тыңдау тізімдері; берілген құжаттар; ескертулер (берілген құжаттардың мәртебесі; сот процесіне қатысушылардың күнтізбесі. Бұл қызмет қолданба пайдаланушыларына мәтіндік хабарламалармен алмасуға мүмкіндік береді.
Жаңа қызмет іс бойынша іс жүргізуге қатысушылардың іс материалдарымен танысуға өздерінің іс жүргізу құқықтарын іске асыруын едәуір жеңілдетуге, сот құжаттарын зерделеуге жұмсалатын уақыт пен қаражат шығындарын қысқартуға арналғанын атап өту қажет. Электрондық қызмет шеңберінде қатысушылардың сот құжаттарына онлайн режимінде қол жеткізілуі, іс бойынша процесті толық көлемде мониторингілеу мүмкіндігі қамтамасыз етілді, бұл сот ісін жүргізу процесінің ашықтығын арттырады. Бұл ретте пайдаланушыларға сот актісін басып шығаруға, сондай-ақ іс бойынша тарихпен танысуға мүмкіндік беріледі. Сервистегі электрондық сот құжаттарын қарауға, сақтауға және жүктеуге болады. Сот процесіне қатысушыларға жедел хабарлау үшін судьяның электрондық-цифрлық қолтаңбасымен қол қойылған сот актілерін шығару туралы SMS-хабарламалар жіберіледі. Сонымен қатар, сервис пошта хабарламаларын жіберуден бас тартып, сот кеңселерінің қызметкерлеріне барлық электрондық хабарламаларды қадағалауға мүмкіндік береді. Басқаша айтқанда, "Сот кабинеті" ақпаратты уақтылы ұсынбау, құжаттарды жоғалту, соттың ыңғайсыз жұмыс кестесі, кезектер, шағымдарды қабылдаудан бас тарту және т.б. мәселелерді шешуге мүмкіндік береді. Бұдан басқа, ақпараттық сервис азаматтар мен ұйымдардың сот органдарымен электрондық өзара іс-қимылын оңтайландырады және жетілдіреді. Бюрократиялық кедергілердің азаюымен қатар, сот жүйесі қызметкерлерінің азаматтармен байланысы барынша азайтылады, бұл сыбайлас жемқорлыққа бейімділікті төмендетуге ықпал етеді, азаматтардың уақыты мен қаражатын үнемдейді.
Жоғары технологияларды енгізу өз алдына мақсат емес, олар қазіргі заманғы сот төрелігінің атрибуттары болуы тиіс - мобильді, ашық және барлығына қолжетімді.
Азамат Ұзақбаев,
Ақмола облысының мамандандырылған
ауданаралық әкімшілік сотының
кеңсе меңгерушісі.