Мүлікке тыйым салу- атқарушылық құжаттың орындалуын қамтамасыз ету шарасы
Атқарушылық құжаттарды мәжбүрлеп орындатуға бағытталған шараларды мiндеттi және уақтылы қолдану атқарушылық iс жүргiзудің мiндеттерi болып табылады.
Берешекті өндіріп алу туралы сот шешімін мәжбүрлеп орындатудың тиімді әдістерінің бірі борышкердің мүлкіне тыйым салу болып табылады. Бұл шара сот орындаушысының қаулысымен қозғалған атқарушылық іс жүргізу шеңберінде қолданылады.
Борышкердің мүлкіне тыйым салу тәртібі "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен (бұдан әрі-Заң) реттеледі.
Борышкердің мүлкіне тыйым салу іс жүргізуді қозғау туралы қаулыны және берешекті төлеу туралы талап қойылған тікелей атқарушылық құжатты қамтитын атқарушылық іс жүргізу болған кезде ғана жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл ретте сот орындаушысы Атқарушылық іс жүргізудің мемлекеттік автоматтандырылған ақпараттық жүйесі арқылы тексеру арқылы борышкерге қатысты өзге де атқарушылық іс жүргізулердің болуын анықтайды, олар анықталған жағдайда өндіріп алушыны хабардар етеді және осы Заңға сәйкес оның талаптарын қанағаттандырудың кезектілік тәртібін түсіндіреді.
Атқарушылық құжаттың орындалуын қамтамасыз етудің осы шарасы осы мүлікке билік етуге тыйым салудан, сондай-ақ борышкердің банктердегі және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын өзге де ұйымдардағы ақша сомаларын пайдалануға және оларға билік етуге тыйым салуды жариялаудан тұрады, бұл туралы борышкердің мүлкіне тыйым салу туралы қаулы шығарылады.
Атқарушылық құжаттың орындалуын қамтамасыз ету шараларын қабылдау сот орындаушысының міндеті болып табылады.
Мәжбүрлеп орындату шараларының күшін жою Заңның 47 және 48-баптарымен реттеледі.
Заңның 47-бабының 2-тармағына сәйкес атқарушылық іс жүргізуді тоқтатумен бір мезгілде мәжбүрлеп орындату шараларының күші жойылуға жатады. Алайда, өндіріп алушының өндіріп алудан бас тартуына; тараптардың сот бекіткен бітімгершілік келісімін жасауына; тараптардың дауды медиация тәртібімен реттеу туралы келісім жасауына байланысты атқарушылық іс жүргізу тоқтатылған жағдайда; атқарушылық құжат орындалғаннан кейін атқарушылық санкциясы, орындау жөніндегі шығыстар, өсімпұлдар және жеке сот орындаушысының қызметіне ақы төлеу сомасы өндіріп алынуға жататын атқарушылық құжаттың өзге де талабын толық көлемде өндіріп алу немесе орындау арқылы орындауды қамтамасыз ету шараларының күші олар өндіріп алынғаннан кейін ғана жойылуға жатады.
Сонымен бірге, Заңның 48-бабының 6-тармағына сәйкес мәжбүрлеп орындату шараларының күші мынадай жағдайларда: егер атқарушылық құжат өндіріп алушының өтініші бойынша өндіріп алушыға қайтарылса және бұл ретте өндіріп алушы орындау бойынша нақты келтірілген шығыстарды өтесе және жеке сот орындаушысының қызметіне ақы төленсе; атқарушылық құжатты мәжбүрлеп орындатуға ұсыну мерзімі аяқталғанда жойылуға жатады.
Бұл шара атқарушылық іс жүргізудің мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізуге бағытталған және атқарушылық іс жүргізу барысында азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын қалпына келтіру мен қорғаудың кепілдіктерінің бірі болып табылады.
Задачами исполнительного производства являются обязательное и своевременное принятие мер, направленных на принудительное исполнение исполнительных документов.
Одним из эффективных методов принудительного исполнения судебного решения о взыскании задолженности является наложение ареста на имущество должника. Данная мера применяется в рамках исполнительного производства, возбужденного постановлением судебного исполнителя.
Процедура наложения ареста на имущество должника регламентируется Законом Республики Казахстан «Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей» (далее-Закон).
Арест имущества должника может быть осуществлен только при наличии исполнительного производства, которое включает в себя постановление о возбуждении производства и непосредственно исполнительный документ с требованием о выплате задолженности. При этом судебный исполнитель путем проверки посредством государственной автоматизированной информационной системы исполнительного производства выявляет наличие иных исполнительных производств в отношении должника, в случае их выявления извещает взыскателя и разъясняет порядок очередности удовлетворения его требований согласно настоящему Закону.
Данная мера обеспечения исполнения исполнительного документа состоит в запрете на распоряжение этим имуществом, а также объявлении запрета пользования и распоряжения денежными суммами должника, находящимися в банках и иных организациях, осуществляющих отдельные виды банковских операций, о чем выносится постановление о наложении ареста на имущество должника.
Принятие мер обеспечения исполнения исполнительного документа является обязанностью судебного исполнителя.
Вместе с тем, отмена мер принудительного исполнения регулируются ст. 47 и 48 Закона.
В соответствии с п.2 ст.47 Закона меры принудительного исполнения подлежат отмене одновременно с прекращением исполнительного производства. Однако, в случае прекращения исполнительных производств, в связи с отказом взыскателя от взыскания; заключением сторонами мирового соглашения, утвержденным судом; заключением сторонами соглашения об урегулировании спора в порядке медиации; взысканием или исполнением иного требования исполнительного документа в полном объеме, после исполнения которых подлежат взысканию исполнительская санкция, расходы по исполнению, пени и сумма оплаты деятельности частного судебного исполнителя, меры обеспечения исполнения подлежат отмене только после их взыскания.
Также, в соответствии с п.6 ст.48 Закона меры принудительного исполнения подлежат отмене в случаях: если исполнительный документ, возвращается взыскателю по заявлению взыскателя и при этом, взыскателем возмещены фактически понесенные расходы по исполнению и произведена оплата деятельности частного судебного исполнителя; истечения срока предъявления исполнительного документа к принудительному исполнению.
Данная мера направлена для достижения целей и задач исполнительного производства и являются одной из гарантий восстановления и защиты прав граждан и организацийв ходе исполнительного производства.
Жанар Муратова,
главный специалист
Отдела обеспечения
исполнительного производства
Департамента юстиции
Акмолинской области.